HITAYNÂME VE SEYAHATNÂMELER IŞIĞINDA ÇİN

Güneydoğu Asya’nın en büyük ülkelerinden birini teşkil eden Çin, tarih boyunca merak edilen bir bölge olmuştur. Bu sebeple dünyanın birçok bölgesinden gelen seyyahlar ülkeyi ziyaret etmiştir. Seyyahlar ve onların tuttukları notlar sayesinde Çin’in farklı dönemlerindeki yaşayış biçimleri ve kültürleri hakkında bilgiye ulaşılabilinmektedir. İpek Yolu’nun başlangıç noktası olan ve bir nevi bu yola verilen ismin kaynağını oluşturan ipeğin üretildiği ve pazarlandığı ülke olan Çin, köklü bir medeniyete sahiptir. Ülkeye yapılan seyahatlerin amacı sadece merak ve ticaret değil, aynı zamanda bölge teknolojisini keşfetme ve misyonerlik özelliği de taşımıştır. Çin hakkında IX. yüzyıldan itibaren birçok eser yazılmıştır. Bu eserlerin çoğunluğunu ise seyahatnâmeler oluşturmaktadır. Seyahatnâmeler yazılmadan önce sadece belirli yollardan Çin’e giden tüccarların verdiği malumatlarla bilinen Çin, seyahatnâmelerin verdiği bilgiler aracılığıyla daha çok tanınır hale gelmiştir. Ali Ekber Hıtaî’nin Hıtaynâme adlı seyahatnâmesi dönem Çin’i ve öncesi hakkında ayrıntılı bilgi veren bir kaynak olması dolayısıyla bu eserler arasında çok önemli bir yeri olduğu söylenebilir. Hıtaynâme, Uzak Doğu tarihi alanında araştırma yapan birçok araştırmacı tarafından incelenmiş, eserin içeriği yerli yabancı birçok araştırmacının merak konusu olmuştur. Hıtaynâme’nin özellikle Süleymaniye nüshası araştırmalarda kullanılmıştır. Bu nüsha Osmanlı Türkçesi’ne ve Fransızca’ya çevrilmiştir. Bu nüshanın Farsça metninden hareketle Zeki Velidi Togan, Mehmet Fuad Köprülü, Lin Yih Min, Paul Kahle, Charles Schefer, Gülçin Çandarlıoğlu. ve Ahmet Taşağıl dönem ve bölge hakkında araştırmaları ile duayen olan araştırmacılar değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Hıtaynâme’nin Kahire nüshası ise başka dillere çevrilmemekle birlikte nüshanın Farsça’dan Farsça’ya değerlendirmesi İranlı araştırmacı İrec Afşar tarafından yapılmıştır.