VAR ANALİZİ

Literatür incelendiğinde, kurların, dış ticaretin hareketliliğinde önemli bir faktör olduğu düşünülmektedir. Çalışmada reel döviz kurları ile ithalat ve ihracat arasındaki ilişkiler VAR analizi yardımıyla incelenmiştir. Ocak 2010 – Aralık 2020 dönemi için üç aylık veriler kullanılmıştır. Tüm veriler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) elektronik veri dağıtım sistemlerinden elde edilmiştir. Öncelikle, ADF (Artırılmış Dickey- Fuller) birim kök testiyle durağanlık belirlenmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda, literatürde yapılan daha önceki çalışmalarda, elde edilen bulgular ile sonuçlar karşılaştırılmıştır. Birim kök testi sonuçları değişkenler açısından farklılıklar göstermiş ve tüm serilerin birinci farklarında durağan oldukları görülmemiştir. Diğer değişkenlerden, İhracat için, ADF Birim Kök Sabit Terimli ADF-t İstatistiki ancak 2. Farkta anlamlı olmaktadır, ama durağan olmamaktadır. Trendli ADF-t İstatistiki için ise, 2. Farkta bile durağanlaşmamaktadır. Etki- tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırması sonuçlarının, reel döviz kuru için, dış ticaret dengesinin korunmasında aktif bir şekilde kullanılamayacağını göstermektedir.