HACI BEKTÂŞ-I VELÎ ANISINA TÜRKİYE VE TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI-VIII

13. yüzyılın ilk yarısında Moğol istilası ya da farklı nedenlerden dolayı Horasan’dan Anadolu’ya gelen Horasan Erenleri,Türkiye Selçukluları döneminde adından en çok bahsedilen topluluk olmuştur. Bir Horasan Ereni olan Hacı Bektâş-ı Velî, Ahmed Yesevî mürididir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında büyük hizmetleri olan, Horasan Erenleri arasında Hacı Bektâş-ı Velî çok önemli bir yer tutar. Bugün Hacı Bektâş-ı Velî hakkında edindiğimiz bilgilerin çoğu Hacı Bektâş-ı Velî’nin müridleri tarafından bir araya getirilmiş menkıbelerden oluşan Hacı Bektâş-ı Velî Velâyâtnamesi’dir. Asıl adı Muhammed Bektaş olup, ana kaynaklarda, vakfiyelerde Hacı Bektâş olarak zikredilmiştir. Hünkâr lakabı daha çok Bektaşî kaynaklarında görülmektedir. Hacı Bektâş-ı Velî Velâyâtnamesi Hacı Bektâş-ı Velî ve Bektaşilik araştırmalarında asli kaynaktır ve tarihi bakımından değerli bilgiler içerir. George Jacob’tan itibaren pek çok araştırmacı Velâyâtname üzerine çalışmıştır. Bu çalışmalardan ilki Erich Gross tarafından Almanca yapılan tercümedir. Daha sonra Sefer Aytekin bu mensur yazma eser üzerine yaptığı çalışmayı üç cilt olarak yayınlamıştır. Abdülbaki Gölpınarlı, bu nüshayı esas alıp tıpkıbasımı ile birlikte 1958 yılında yayına hazırlamıştır Hacı Bektâş-ı Velî birçok eren gibi Hz Muhammed’in soyundan gelmektedir. Hacı Bektâş-ı Velî araştırmaların büyük emeği geçen Bedri Noyan’a göre; Hacı Bektâş-ı Velî Nişabur’da doğdu. Baba adı İbrahim, ana adı Hateme Hatun, doğum tarihi 1248 olup, 92 yaşında 1337 yılında vefat etmiştir. Genel olarak kaynaklarda verilen doğum tarihlerinin 1209-1248 arası, vefât tarihlerinin de 1270-1337 arası olduğu görülmektedir. Bu durum Hacı Bektâş-ı Velî’nin 13. Yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olduğunu kesinleştirmektedir. Yine Velâyetnâme’de adı geçen Hacım Sultan, Seyyir Mahmud-ı Hayrânî, Mevlâna, Nureddin b. Cebe gibi birçok zatın 13. Yüzyılın ikinci yarısı yaşadığı bilinmektedir. Bu bilgiden yola çıkarak, Hacı Bektâş-ı Velî’nin de bu dönemde yaşadığı bilinmektedir