KUR’ÂNÎ VE AKLÎ DÜŞÜNME SÜREÇLERİ

Düşünme, insanın ontolojik ve epistemolojik bir gerçeği, insanın varlık sahasında varlığı bilme ve anlama, kendini ifade etme, varlıkla mahiyet düzleminde yatay bir ilişki kurup buradan dikey bir ilişki ile Allah’ı tanıma ve onun yeryüzüne koyduğu düzeni anlama/anlamlandırma çabasıdır. Düşünme, Kur’ân epistemolojisinde üzerinde ısrarla durulan ve teşvik edilen bir husus olarak öne çıkmaktadır. Kur’ân’ın varlıklar üzerinde bu denli düşünmeye davet etmesi, düşünme ediminin işlevsel olmasına yöneliktir. Kur’ân’da aklı kullanmaya davet eden, düşünmeye çağıran, olay ve olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmayı isteyen ve varlıkların ontolojik gerçekliğine epistemolojik yaklaşımla ve imana davet eden bir amaçla çağıran âyetler, düşünmenin fonksiyonel olmasına dönüktür. Düşünme olgusu, Kur’ân’da farklı düşünme süreçleriyle ifade edilmekte ve insanın Allah-âlem-insan ile bağ kurmasının aracı şeklinde belirtilmektedir. Bu yönüyle Kur’ânî düşünme süreçleri, salt bilgi düzeyinde olmayıp rasyonel temelli imana davet etme işlevlerine matuftur.