Siyasi ve Sosyo-ekonomik Açıdan KARADENİZ’İN KUZEYİNDE VE BALKANLARDA TÜRKLER (IV.-X. YÜZYIL)

Doğu Avrupa bozkırları, Anadolu Yarımadası’yla birlikte Asya’dan Avrupa’ya ulaşan yolun iki ana güzergâhından birini oluşturmaktadır. Türkler de Avrupa’ya ulaşmak için bu iki yolu kullanmışlardır. Milattan sonraki birinci bin yıl içerisinde, Anadolu güzergâhı üzerinde İran ve Bizans gibi iki büyük engel bulunduğu için öncelikle Kuzey Karadeniz yolu kullanılıyordu. Bu durum ikinci binyıl ortalarına kadar aynı şekilde devam etmiştir. Ancak bu tarihten sonra Kuzey Karadeniz yolu kademeli olarak Ruslar tarafından kapatılınca ve Anadolu istikametindeki İran ve Bizans engelleri ortadan kalkıncadır ki Türkler son dönemlere kadar Avrupa’ya ulaşmak için ikinci yolu kullanmaya başladılar. Avrasya bozkırları bir geçiş yoluydu. Bu yolu kullanan Türkler hiçbir zaman burada kalıcı olmamış, yollarına devam ederek Karpatlar ve Balkanlara kadar ilerlemişlerdir. Türklerin bu ilerlemeleri de hep geniş kapsamlı siyasi ve sosyal sonuçlar doğurmuş ve Avrupa’nın siyasi tarihinde ve etnik şekillenişinde başlıca etkenlerden biri, hatta en önemlisi olmuştur.